MEMORIA HISTÓRICA,

de bittere nasleep van de Franco-dictatuur.

Een beeldverslag.

Emilio Silva wist het zeker: zijn opa moest hier ergens begraven liggen in de grond van het veld waarover hij liep. Opa Silva Faba werd tijdens de Spaanse Burgeroorlog in 1936 vermoord door Franco-aanhangers.

“Ik ben niet de enige die zoekt,” zei Emilio. “Duizenden zijn in heel Spanje zijn op zoek naar meer dan 115.000 vermiste familieleden. Wáár zijn ze?!”

Ik zag de scène in een van de actualiteitenprogramma’s van de Nederlandse televisie in 2000.

Verbijstering! Van het Franco-tijdperk, en zeker van de nasleep ervan wist ik niets!

Later hoorde ik van de wekelijkse rondgangen op het centrale plein van Madrid: het Plaza del Sol. Daar lopen, net zoals de moeders van het Plaza de Mayo in Argentiniё, elke donderdag familieleden met de portretten van hun verdwenen geliefden. Het drama van de Argentijnse vermisten was bekend, maar hoezo: Spaanse vermisten?

Wát is hier aan de hand? Ik wil het weten. Wáárom wist ik niets. Hoe kan dat?

Lukt het Spanje om de zwarte kant van zijn geschiedenis zó goed verborgen te houden?

In 2011 liep ik in Madrid voor het eerst op een donderdagavond mee in de Ronda por la Memoria, arm in arm met Hilda Farfante. Zij met het portret van haar vermoorde ouders, ikzelf met het portret van een onbekende. Hier liepen en lopen de kinderen van toen, zeer bejaard nu, hun levens getekend door de moord op hun dierbaren, getekend door angst, armoede, en het verschrikkelijke zwijgen daarna. Een leven bepaald door de vraag: “Wáár zijn ze?” Gedreven door de wens om hen tenminste een waardige begrafenis te geven. Met de wetenschap dat hun eigen kinderen, hun kleinkinderen, zullen doorgaan om waarheid en gerechtigheid te eisen. Spanje, dat internationale mensenrechtenverdragen heeft ondertekend, doet niets om de waarheid over de eigen misdaden aan het licht te brengen!

”Spanje is één groot massagraf,” vertelt iemand.

Ik kijk, vraag, luister, registreer, en doe een poging om het verborgen drama te laten zien. Zou dat misschien een klein, héél klein beetje helpen om de waardigheid terug te geven aan degenen die nog in de duizenden massagraven liggen en aan degenen die naar hen op zoek zijn?

MEMORIA HISTÓRICA, (2014) een serie panelen van 46 fotomontages, formaat 75 x 60 cm. Expositie: april t/m juni 2014, Verzetsmuseum Amsterdam. Februari-Maart 2015 NIOD, Instituut voor Oorlogs-Holocaust-en Genocidestudies, Amsterdam.

Vredesmuseum Guernica (Spanje) 7 april - medio september 2016